Yunanistan’la Ahali Mübadelesi Anlaşması yapıldı

30/01/1923

Osmanlı Devleti’nin son dönemine damgasını vuran savaşlar, Osmanlı coğrafyasında kitlesel nüfus hareketlerine neden olmuş ve özellikle Balkanlar’dan Türkiye’ye büyük insan göçleri yaşanmasına yol açmıştı. Diğer yandan Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra Yunan ordusu geri çekilirken, Anadolu’daki Rum nüfusun bir bölümü de can korkusuyla Yunanistan’a kaçmıştı. Türkiye’deki Rum ve Yunanistan’daki Türk azınlığının durumu, Lozan Konferansı’nda ele alınan temel konulardan biriydi. Görüşmeler sonucunda, 30 Ocak 1923 tarihinde Yunan ve Türk azınlıkların mübadelesine yönelik 19 maddelik bir protokol imzalandı. Söz konusu protokol, Rum Ortodoks dinine mensup Türk uyruklarıyla, Müslüman dinine mensup Yunan uyruklarının, 1 Mayıs 1923 tarihinden itibaren zorunlu değiş tokuşunu öngörüyordu. Yaklaşık 900 bin Anadolu ve Trakya Rumu ile 400 bin Yunanistan Müslümanının yer değiştirmesi söz konusuydu. Mübadele işlemlerine gecikmeli olarak Aralık 1923’te başlanabildi. Değiş tokuş ve yerleştirme işlerinin düzenli yapılmasından, yeni kurulan Mübadale İmar ve İskân Bakanlığı sorumluydu. Kızılay da çalışmalara destek veriyordu. Mübadiller için Anadolu 10 iskân bölgesine ayrılmıştı. Ancak yapılan tüm planlara rağmen süreç, beklenenden çok daha büyük zorluklarla yürütülebildi. Mübadillerin yerleştirildikleri yerlere sosyal ve kültürel açıdan uyum sağlamaları zaman aldığı gibi, bu kişilere devlet tarafından arazi ve ev verilmesi de savaştan yeni çıkan fakir Türk halkının tepkilerine yol açtı. Ayrıca uygulamada, Türkiye ile Yunanistan arasında bunalımlara varan anlaşmazlıklar ortaya çıktı. Bu gibi sorunlar, Yunan Başbakanı Venizelos’un 1930’da Türkiye’yi ziyareti sırasında ele alınarak, ek anlaşmalar yoluyla çözümlendi.