Türk Dili Tetkik Cemiyeti kuruldu

11/07/1932

“Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır,” diyen Gazi Mustafa Kemal’in talimatıyla 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti kuruldu. Türkçeyi özleştirmeyi ve geliştirmeyi hedefleyen kuruluş, 1936’da Türk Dil Kurumu adını aldı. Osmanlı döneminin sonlarında bazı aydınlarca başlatılan öz Türkçeye yöneliş çabaları, Türk dilinin özellikle Arapça ve Farsça sözcüklerden arındırılmasını ve devlet yazışmaları ile okullardaki eğitimin halkın anlayabileceği bir Türkçeyle yapılmasını öngörüyordu. Osmanlı döneminde oldukça sınırlı kalan bu çabalar, Cumhuriyetin ilanından sonra devlet politikası olarak çok daha kapsamlı bir boyutta ele alındı. Arapçanın Türkçe üzerindeki etkisini artıran medreselerin 1924 yılında kapatılması ve tüm okulların Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanması, bu yönde atılmış önemli adımlardı. Fakat Türk dilinin bilimsel yöntemlerle araştırılarak geliştirileceği yer, 1932 yılında kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti olacaktı. İlk kurucuları arasında Ruşen Eşref (Ünaydın), Celal Sahir (Erozan) ve Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) gibi isimlerin bulunduğu cemiyetin ilk başkanı Samih Rifat (Yalnızgil) idi. Faaliyetlerini doğrudan Mustafa Kemal’in himayesinde yürüten cemiyet, Türk dili konusunda araştırmalar yapmak, sonuçlarını yayımlamak, Türkçenin özelliklerini belirlemek, söz varlığını derlemek ve dili kendi köklerine uygun olarak geliştirmek gibi görevler üstlenmişti. Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin en önemli faaliyetlerinden biri de, iki yılda bir gerçekleştirilen Türk Dil Kurultayları idi. Atatürk, sağlığında gerçekleştirilen 1932, 1934 ve 1936 Kurultaylarının hepsinde de çalışmalara bizzat katılmıştı.