Sadâbad Paktı imzalandı

08/07/1937

Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasındaki dörtlü saldırmazlık antlaşması Sadâbad Paktı, 8 Temmuz 1937 tarihinde Tahran’da imzalandı. Türkiye, antlaşmaya imza koyan diğer ülkelerle daha önceki yıllarda iyi ilişkiler içine girmiş ve dostluk bağlarını güçlendirmişti. Örneğin Afganistan’la, henüz Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği sırada, 1921’de bir dostluk antlaşması yapılmış, ardından Afgan Kralı Amanullah Han Türkiye’yi ziyaret etmişti. İran’la olan sınır sorunları da 1932 yılında çözüme kavuşturulmuş ve İran Şahı Rıza Pehlevi’nin 1934 Haziran’ında Türkiye’ye yaptığı ziyaret sağlam bir dostluk bağı oluşturmuştu. Keza, Musul sorununun çözülmesinden sonra Irak’la olan ilişkiler de olumlu yönde gelişmişti. Pakistan’la ise Kurtuluş Savaşı’ndan beri süregelen bir kardeşlik ilişkisi söz konusuydu. Balkan Paktı’nda olduğu gibi, Sadâbad Paktı’nın kuruluşunda da Türkiye öncü bir rol oynadı. 8 Temmuz 1937’de, Tahran’daki Sadâbad Sarayı’nda imzalanan antlaşma ile taraflar genel olarak birbirlerinin iç işlerine karışmayacaklarını, birbirlerine karşı saldırıda bulunmayacaklarını ve sınırlarının korunmasına saygı göstereceklerini taahhüt ettiler. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa, antlaşmanın imzalanmasından sonra kendisine tebrik telgrafı gönderen Irak Kralı, Afganistan Hanı ve İran Şahı’na verdiği cevaplarda, dört ülke arasındaki barış idealini yansıtan bu antlaşmanın bölge ve dünya barışına sağlayacağı katkıya dikkat çekiyordu. Sadâbad Paktı, İran’ın İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği, İngiltere ve ABD arasındaki çıkar mücadelesine sahne olması ve iç karışıklığa düşmesi üzerine işlerliğini kaybetti.