Mustafa Kemal, 5 Eylül 1923 tarihinde Çankaya Köşkü’ndeki bir sohbet sırasında, gazeteci ve siyasetçi Suphi Nuri Bey’le (İleri), vatanı hür ve mutlu hale getirmeye dair düşüncelerini şöyle paylaşıyordu: Ellerimiz deniz kıyısında ve ellerimiz zincirlerle bağlı bir halde bulunuyor ve: “Ah bir kere hür olsak da şu denizde bir yüzsek” diyorduk. İşte bugün hürriyetimizi aldık ve zincirlerimizi kırdık, denizde yüzmemize bir engel kalmadı. Fakat bir türlü suya giremiyoruz. Ayağımızı denize sokuyoruz, soğuk var. Dalsak da yüzme bilmediğimiz için batacak, boğulacağız. Demek, amaç hür olmaktan ibaret değilmiş. İş, yüzmeyi öğrenmekte ve kurtulmanın çaresine bakmaktaymış. İşte meydan! Ordu vazifesini yaptı. Memleketin ilim ve bilgi sahipleri, memurları, milletvekilleri, işadamları iş başına geçtiler. Kendilerini göstersinler. Bu vatanı hür ve mutlu bir hale getirsinler. Biz çok müthiş ve amansız düşmanlara göğüs gerdik. Sonunda üstün geldik. Bugünkü idari zorluklarımız gerçekten çok büyüktür. Fakat çalışmakla biz bunları da, Yunanlıları olduğu gibi, tepeleyeceğiz ve sonunda üstün geleceğiz. Bu amacımıza ulaşılması için 5-10 yıl kâfi değildir. Bugünkü memurlarımız, fen adamlarımız, ilmimiz ve gücümüz de kâfi değildir. Galibiyete yavaş yavaş ulaşacak ve memleket, yetiştireceği memurlarıyla, fen adamlarıyla, eserleriyle, nihayet birçok yıl sonra barış ve ıslahat vadisinde muzaffer olacaktır.