Günümüzde “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kutlanan 19 Mayıs, aynı zamanda Kurtuluş Savaşı’nın da başlangıcını temsil eder. Her ne kadar bu tarihten önce Anadolu’nun farklı yerlerinde düzensiz milis kuvvetleri işgale karşı silahlı bir mukavemete girişmiş olsalar da, dağınık güçlerin birleştirilmesi, düzenli bir orduya dönüştürülmesi ve ulusal birliğin sağlanması, Mustafa Kemal Paşa ve yol arkadaşlarının çabalarıyla mümkün olmuştur. Bu sürecin ilk adımı, Mustafa Kemal’in Samsun’a varışıdır. Mustafa Kemal’in Türk Kurtuluş Savaşı’nı anlattığı Nutuk da, Samsun’a çıkış öyküsüyle başlar: 1919 yılı Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. Genel durum ve görünüş: Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu topluluk Genel Savaş’ta yenilmiş, Osmanlı ordusu her yanda zedelenmiş, koşulları ağır bir ateşkes antlaşması imzalanmış. Büyük Savaş’ın uzun yılları boyunca, ulus yorgun ve yoksul bir durumda. Ulusu ve yurdu Genel Savaş’a sürükleyenler, kendi başlarının kaygısına düşerek, yurttan kaçmışlar. Padişah ve halife olan Vahdettin, soysuzlaşmış, kendini ve yalnız tahtını koruyabileceğini düşlediği alçakça önlemler araştırmakta. Damat Ferit Paşa’nın başkanlığındaki hükümet, güçsüz, onursuz, korkak, yalnız padişahın isteklerine uymuş ve onunla birlikte kendilerini ayakta tutabilecek herhangi bir duruma boyun eğmiş. Ordunun elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta. İtilaf Devletleri, ateşkes antlaşması hükümlerine uymaya gerek görmüyorlar. Birer uydurma nedenle, İtilaf donanmaları ve askerleri İstanbul’da. Adana iline Fransızlar; Urfa, Maraş, Antep’e İngilizler girmişler. Antalya ile Konya’da İtalyan birlikleri, Merzifon’la Samsun’da İngiliz askerleri bulunuyor...