Mustafa Kemal Paşa, beraberindeki heyetle birlikte, kongre hazırlıkları yapmak üzere 3 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum’a ulaştı. Heyetin gelişi şehirde büyük sevinç yarattı. Mustafa Kemal’in yaveri Muzaffer Kılıç’ın anlattığına göre şehirde herkes yollara dökülmüş, gençler ağaçlara tırmanmış, kadınlar damları doldurmuştu. Mustafa Kemal, bu ilgiden çok duygulanmıştı. Kendisini ilk defa böyle bir kalabalık karşılıyordu. Büyük Kurtarıcı’yı karşılayanlar arasında bulunan Cevat Dursunoğlu ise Mustafa Kemal’in gelişini şu anekdotla birlikte anlatır: Erzurum’un eski ve güzel bir âdeti vardır. Erzurumlular misafirlerini şehrin ilk göründüğü nokta olan Ilıca’da karşılar, kaleye kadar kendisine yoldaşlık ederler. O gün Mustafa Kemal Paşa’yı küçük bir kafile burada karşıladı... Kaplıcaların önünde, düşman baltasından kurtulmuş birkaç söğüdün gölgesinde misafirlere birer kahve sunuldu. O sırada, iri ve dinç bir ihtiyar yavaş yavaş söğütlüğe doğru ilerledi… Misafirlerin önemli kimseler olduğunu anlayan ihtiyarın zeki gözleri parladı, elini göğsünün üstüne koyarak oturanları selamladı. Mustafa Kemal Paşa da ihtiyarın hatırını sordu. Kısa hoşbeşten sonra Paşa, “Ağa böyle nereden geliyorsun?” dedi. İhtiyar, “Paşam, Çukurova’da muhacirdim. Şimdi köyüme dönüyorum,” diye cevap verdi. Paşa, “Yoksa oralarda geçinemedin mi?” dedi. Ağa derhal mukabele etti: “Hayır Paşam, Çukurova cennet gibi bir yer. Bir eken yüz biçiyor. Yalnız son günlerde işittim ki İstanbul’daki ırzı kırıklar bizim Erzurum’u vereceklermiş. Geldim ki göreyim, kimin malını kime veriyorlar?” Bu sözler üzerine büyük devlet adamı yaşlı gözlerle arkadaşlarına döndü ve “Bu milletle neler yapılmaz!” dedi.