Le Matin muhabirine “demokrasi” konulu bir demeç

07/03/1928

1789 Büyük Fransız Devrimi, Türk Milli Mücadele hareketi için esin kaynaklarından biri olmuştu. Cumhuriyetçilik ve ulusçuluk fikirlerinin tarihsel referansı olan Fransız Devrimi, aynı zamanda pozitivist felsefesiyle de cumhuriyetin kurucu kadrolarını etkilemişti. Mustafa Kemal’e göre Türk demokrasisi Fransız Devrimi’nin yolunu izlemiş, ancak kendi özel koşullarını yaratmıştı. Mustafa Kemal, 8 Mart 1928 tarihinde Fransız Le Matin gazetesinin muhabirine verdiği demeçte, Fransız Devrimi’nin etkisini şu sözlerle ifade ediyordu: Fransız İhtilali tüm cihana hürriyet fikrini aşılamıştır ve Fransa bu fikrin halen temel kaynağı bulunmaktadır. Fakat o tarihten beri insanlık ilerlemiştir. Türk demokrasisi Fransız İhtilali’nin açtığı yolu takip etmiş, ancak kendisine has, ayırt edici özellikleriyle gelişme göstermiştir. Zira her millet inkılabını sosyal yapısının zorlamaları ve ihtiyacına tabi olan hal ve vaziyetine ve bu ihtilal ve inkılabın oluş zamanına göre yapar. Her zaman ve mekânda, aynı hadisenin tekerrürüne şahit değil miyiz? Mustafa Kemal, demecinin sonraki kısmında, Fransa’nın diğer İtilaf Devletleri ile birlikte İstanbul’u ve Anadolu’nun bir kısmını işgal etmiş olmasına atıf yaparak, demokrasi için barışın vazgeçilmezliğini şu sözlerle vurguluyordu: Her ne kadar milletlerin ve demokrasilerin işbirliği yapmaları lazım ve mümkünse de, işbirliği ancak bir tek gayeye, yani barışa yönelikse mümkün ve yararlı olur. Bu noktayı idrak edemeyenler, vücuda getirdiğimiz eser hakkında bir fikir ve hüküm sahibi olamazlar.